Buğday Alerjisi

Buğday, dünya çapında yaygın olarak tüketilen karbonhidrat kaynaklarından biridir. Karbonhidratlar ise meyveler, tahıllar, sebzeler ve süt ürünlerinde bulunan şeker, nişasta ve lifleri içeren makrobesin ögeleridir. Popüler diyetlerde sıklıkla sağlıksız olarak adlandırılmalarına rağmen temel besin gruplarından biri olan karbonhidratlar; sağlıklı bir diyet için önemli ve elzemdir. Beynin temel enerji kaynağı olarak kullandığı glikoz karbonhidratlardan elde edilir ve vücut kendi başına makrobesin ögelerini üretemez, diyetle dışarıdan alması gerekir.
Yetişkin bir birey için günlük alınması gereken minimum karbonhidrat miktarı 135 gramdır. Ancak her birey için yaş grubuna ve fiziksel aktivitesine göre hedeflenen miktar değişiklik gösterir. Çoğu insan için karbonhidrat alımı toplam kalorinin % 45 ile % 65’i arasında olmalıdır. Bir gram karbonhidrat yaklaşık 4 kaloriye eşittir.

Buğday Alerjisinde Glutensiz Ürünler Tüketilebilir Mi?

Gluten başta buğday olmak üzere arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein olup günümüzde değişik hastalıklarla ilişkisi nedeniyle adından çok söz edilen bir besin maddesi haline gelmiştir. Buğday içermeyen diyet ve glutensiz diyet birbirine karıştırılmamalıdır. Glutensiz diyette buğday, arpa, çavdar unu içeren her türlü besin maddesinin yenilmesi yasaklanır. Mısır ve pirinç zararlı olmayıp diğerlerinin yerine kullanılabilir. Gluten buğday proteinlerinden sadece biridir ve buğday alerjisinde gluten dışındaki diğer buğday proteinlerine karşı da reaksiyon oluşur.

Buğdaysız ve Glutensiz Diyet

Buğdaysız ve glutensiz diyeti sürdürebilmek için hastalar bu ürünleri içermeyen süt, et, sebze ve meyve gibi besinleri rahatlıkla tüketebilmekte ancak ekmek, makarna gibi tahıl unu ile yapılan besinler yerine endüstri tarafından üretilen gluten ve buğday içermeyen özel unlar ile yapılan yiyecekleri tüketebilmektedir.

Özel olarak üretilen bu besinler içerisinde protein, lif, demir ve folik asit, niasin, tiamin ve riboflavin gibi vitaminlerin daha az olduğu ve kalori içeriğinin artmış olduğu yiyeceklerdir. Glutensiz ekmeğin yağ miktarı normal ekmekten en az 2 kat fazla ve glutensiz makarnanın karbonhidrat, sodyum içerdiği normal makarnalardan daha yüksektir.

Bu nedenlere bağlı olarak glutensiz ve buğdaysız ürün tüketen kişiler yetersiz düzeyde demir, folat, kalsiyum, selenyum, magnezyum, çinko, niasin, tiamin, A ve D vitamini alır. Ayrıca sürekli glutensiz ürün tüketen çölyaklı erişkin hastalarda diyet sonrasındaki bir yıl gibi kısa bir zamanda bile metabolik hastalık tablosu gelişebilmektedir. İleriki dönemde kardiyovasküler hastalıklara yakalanma riski artmaktadır.
Bu sebepler dikkate alındığında tıbben gerekli ve elzem durumlar (alerji, çölyak hastalığı, gluten duyarlılığı) haricinde makro ve mikrobesin ögesi eksikliğini engellemek amacıyla buğdaysız ve glutensiz diyetler bu konuda deneyimli diyetisyen gözetiminde uygulanmalıdır. Kişinin gereksinimine, hastalıklarına ve yaşam şekline göre dengeli bir şekilde planlanmış beslenme programlarıyla riskler ortadan kaldırılırken kişinin yaşam kalitesi artırılır.

Tahıl ürünlerinin yaklaşık %75’i buğdaydan oluştuğu için diyette buğdayı uzaklaştırmak zordur. Ancak dikkatli ve özenli bir diyet süreciyle bunun üstesinden gelinebilir. Kendiniz hazırlamadığınız bir yemeği yemeden önce mutlaka içerisine giren malzemeleri öğrenmelisiniz. Buğday alerjisi olan kişiler, “buğday üretilen bir tesiste paketlenmiş” veya benzeri ifadeleri taşıyan ürünlerden de kaçınmalıdır. 1 yaş civarı çocuklar için aşağıda adı geçen besinlerin hepsi tercih edilebilmektedir.

Bu süreçte buğday ve ürünleri yerine kullanılabilecek alternatifler;

• Patates unu,
• Mısır unu,
• Pirinç unu,
• Soya unu,
• Nohut unu,
• Karabuğday,
• Amarant ve
• Kinoadır.

BUĞDAY ALERJİSİNDE KAÇINILMASI GEREKEN YİYECEKLER VE İÇERİKLER

BUĞDAY ÇEŞITLERI Buğday, bulgur, yarma

BUĞDAY ÜRÜNLERI Buğday glüteni, buğday nişastası, buğday çimi, tohumu, irmik, kuskus (süt, yumurta ve bulgur içerir), hidrolize buğday proteini

MAKARNALAR Buğday ve gluten içeren tüm makarnalar, şehriye

UNLU MAMÜLLER,

BİSKÜVİLER Ekmek, mayasız ekmek, Unlar (Bütün un çeşitleri, bisküviler, çok amaçlı un , tam buğday unu, kek unu ,kepekli un, makarnalık un, galeta unu), pizza, simit, börek, çörek, gofret, kek, krep, gözleme, pide, lahmacun, hamburger, tostlar, krakerler, sıcak veya soğuk tahıl ürünleri
ÇORBALAR Erişte veya makarna içeren çorbalar, şehriye çorbaları, un ilave edilen çorbalar, tarhana çorbası, gluten içeren çorbalar
ETLER İşlenmiş etler, köfte, galata ununa veya una batırılarak kızartılmış tavuk, tavuk nugget, balık gibi et ürünleri, sosis
TATLILAR Buğday unu veya nişastası içeren pastalar, ve tatlılar, Browni, kurabiye, turta (Bir pasta çeşidi), waffle, külahlı dondurma
SOSLAR Soslar (salata sosu, barbekü sosu, soya sosu), gluten içeren hazır salça, ketçap
İÇECEKLER Glükoz şurubu, malt kullanılan içecekler
TİCARİ GIDALAR Gluten, gliadin, glutenin, buğday albumini, buday globulini, maddesi içeren gıdalar,
BAZI GIDALAR
İÇEREBİLİR Unla koyulaştırılan yiyecekler (soslar, güveç ve et suyu), una batırılmış besinler (una batırıp yağda kızartılmış yiyecekler,)
Sirke, çikolata, puding, sakız, ketçap, mayonez ve dondurma gibi besinlerin bazılarında gluten bulunmaktadır
RİSKLİ GIDALAR Modifiye nişasta, dekstrin, aroma vericiler, hidolize bitkisel protein, hidrolize sebze proteini, soslar, baharatlı besinler,

İlaç ve kozmetikler, temizlik malzemeleri, oyun hamurları gibi ürünlerde de gluten bulunabilmektedir.